Η κατάθλιψη είναι μία ευκαιρία

Η κατάθλιψη είναι το αντίθετο της χαράς της ζωής. Παρ’ όλα αυτά δεν την εξαφανίζει εντελώς. Σύμφωνα με τον ψυχαναλυτή Moussa Nabati, μπορεί ακόμα και να είναι η ευκαιρία για την αναγέννησή της. 

_____________________________________________________

2kat.jpg

> Με το πέρας της ψυχοθεραπείας επανέρχεται και η χαρά για τη ζωή;

Moussa Nabati : Η ψυχανάλυση δεν υποσχέθηκε ποτέ ευδαιμονία, αλλά μας δίνει τη δυνατότητα, την ενέργεια, που μέχρι εκείνη τη στιγμή την έχουμε δαπανήσει στην καταπολέμηση της κατάθλιψης, να την αξιοποιήσουμε για να κάνουμε νέα σχέδια για τη ζωή μας. Αυτά που επανέρχονται είναι η ευελιξία, η δημιουργικότητα, το να αφηνόμαστε στη ροή των πραγμάτων, χωρίς να θέλουμε να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο. Αυτό που ξαναβρίσκουμε με την ψυχοθεραπεία δεν είναι η χαρά, αλλά περισσότερο η χαρά του να είμαστε ζωντανοί και να νιώθουμε ζωντανοί. Όσο παλεύει κανείς με την κατάθλιψή του, είναι σαν αναισθητοποιημένος, και αυτό συμβαίνει γιατί, θέλοντας να υψώσει ένα τείχος απέναντι στον πόνο, καταργεί αυτόματα όλες τις απολαύσεις! Όταν δε βρίσκεται πια σε αυτή την κατάσταση, ανακτά την ικανότητα να υποδέχεται όλη την παλέτα των συναισθημάτων, συμπεριλαμβανομένων της χαράς και της λύπης. Αντίθετα με ό,τι μας μαθαίνει η άκρως μανιχαϊκή* δυτική κουλτούρα μας, η οποία δυσκολεύεται να συμβιβάσει αντίθετες έννοιες, η ευτυχία και η δυστυχία δεν είναι συγκρουόμενες έννοιες.

3kat.jpg

> Το να υποστηρίζετε ότι η κατάθλιψη αποτελεί μια ευκαιρία δεν είναι κάπως προκλητικό;

Moussa Nabati : Ναι, έχω επίγνωση του γεγονότος ότι στην ηδονιστική μας κουλτούρα, η οποία αρνείται να έρθει σε επαφή με τον πόνο, αυτό είναι κάπως ενοχλητικό. Αλλά η συλλογιστική μου αφορά στο ότι η κατάθλιψη αποτελεί μια καταπληκτική ευκαιρία να θεραπεύσουμε μια και καλή τα τραύματα του παρελθόντος. Προσέξτε όμως: δεν εννοώ ότι είμαστε τυχεροί αν πάσχουμε από κατάθλιψη, αλλά ότι η κατάθλιψη μπορεί να είναι μία δυνατότητα…

4kat.jpg

> Μέσω ποιου μηχανισμού;

Moussa Nabati : Αντίθετα με ό,τι πιστεύουμε, η κατάθλιψη δεν είναι συνέπεια του σκληρού πλήγματος που την προκαλεί (π.χ. διαζύγιο, ανεργία, πένθος) στο εδώ και τώρα. Αυτή η δοκιμασία έρχεται να «ξυπνήσει» ένα μη επουλωμένο τραύμα. Η κατάθλιψη που εκδηλώνεται στην ενήλικη ζωή απηχεί πάντα μία πρώιμη κατάθλιψη της παιδικής ηλικίας που ξαναβγαίνει στην επιφάνεια.

5kat.jpg

> Τι συνέβη στην παιδική ηλικία;

Moussa Nabati : Οι ασθενείς που πάσχουν από κατάθλιψη δεν είχαν παιδική ηλικία! Δε δέχτηκαν αγάπη, δεν τους κανάκεψαν, δεν τους στήριξαν όταν έπρεπε. Να όμως που το παιδί που υπήρξαν αισθάνθηκε ένοχο, όπως κάθε παιδί που στερείται αγάπης κατηγορεί τον εαυτό του για την κακομεταχείριση που υφίσταται. Έτσι, έχει απωθήσει στο ασυνείδητό του αυτή την ενοχή, έχει παλέψει ενάντια στην απογοήτευσή του προκειμένου να συνεχίσει να μεγαλώνει. Όταν πλέον γίνεται ενήλικας, αυτή η ενοχή θα τον ωθήσει να αυτοτιμωρείται με το να απαγορεύει στον εαυτό του να απολαμβάνει την ευτυχία. Θα θέτει πάντα σε προτεραιότητα τις επιθυμίες του άλλου, σε μία μάταιη προσπάθεια να αποδείξει στους άλλους την «αθωότητά» του. Μέχρι που, μια ωραία πρωία, μια εγκατάλειψη, μια απώλεια θα διαλύσουν όλα τα τείχη που έχει υψώσει μέχρι τότε…

 

6kat.jpg
> Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και ασθενείς που νοσούν με κατάθλιψη χωρίς να υπάρχει πραγματικός εκλυτικός παράγοντας…

Moussa Nabati : Αυτό είναι αλήθεια. Αυτά τα άτομα έχουν, εκ πρώτης όψεως, «τα πάντα για να είναι ευτυχισμένα». Αλλά και εκείνα έχουν θέσει σε λειτουργία αμυντικούς μηχανισμούς για να μπλοκάρουν τον πόνο τους, δίνοντας αγώνα να πετύχουν στην επαγγελματική και οικογενειακή ζωή τους. Παραδόξως, με το που εκπληρώνουν τον στόχο τους, βρίσκονται αντιμέτωποι με τον ίδιο τους τον εαυτό, με τον πόνο τους που έχει καμουφλαριστεί κάτω από την ενέργεια που έχουν δαπανήσει για να πετύχουν όλους αυτούς τους στόχους. Τελικά, η κατάρρευση μπορεί να επέλθει εξίσου και όταν όλα πηγαίνουν άσχημα και όταν όλα πηγαίνουν καλά. Η αιτία, όμως, παραμένει η ίδια.

7kat.jpg

> Τι χρειάζεται, λοιπόν, ώστε η κατάθλιψη να αποτελέσει μια ευκαιρία;

Moussa Nabati : Η κατάθλιψη θα επιτρέψει στον ασθενή να καταθέσει αυτό το όπλο της άρνησης, που υπήρξε αποτελεσματικό κατά την παιδική ηλικία, για να αποφύγει την κατάρρευση, αλλά που δεν είναι πια. Όταν πέφτουμε σε κατάθλιψη, σημαίνει ότι είμαστε έτοιμοι ψυχικά, ότι αισθανόμαστε αρκετά δυνατοί να το αντιμετωπίσουμε. Για να το μετατρέψουμε αυτό σε ευκαιρία, θα πρέπει να το αποδεχτούμε γι’ αυτό που πραγματικά είναι: ένα μήνυμα που στέλνει το ασυνείδητο, και όχι μια ασθένεια που θα πρέπει να εξαλειφθεί. Θα πρέπει ο ασθενής να ασχοληθεί με αυτή την ευκαιρία κάνοντας μία ενδοσκόπηση, «ξαναβλέποντας» το παρελθόν του με τη βοήθεια ενός ψυχαναλυτή, έτσι ώστε να κατανοήσει τι ακριβώς συνέβη όταν ήταν παιδί.

8kat.jpg

> Κάτι τέτοιο, όμως, δε λειτουργεί σε όλες τις περιπτώσεις. Κάποιοι υποτροπιάζουν…

Moussa Nabati : Κατά την άποψή μου, αυτοί οι ασθενείς δεν έφτασαν αυτή την ψυχαναλυτική διαδικασία σε βάθος, και, αναμφίβολα, θέλησαν να επιταχύνουν υπερβολικά τη διαδικασία για να δουν άμεσα αποτελέσματα. Όλο και περισσότερες ψυχοθεραπείες προτείνουν να μη χρονοτριβεί κανείς με την προσωπική του ιστορία και ότι θα πρέπει να υιοθετεί μια θετική στάση για το μέλλον. Αν όμως το παιδί μέσα μας δε θεραπευτεί, η κατάθλιψη θα ξανακάνει την εμφάνισή της. Δε θα φύγει με το να αρνούμαστε την ύπαρξή της, αλλά με το να δεχτούμε να τη βιώσουμε. Να προσθέσω, επίσης, ότι, αν τα φάρμακα αποτελούν μία πρόσκαιρη και απαραίτητη βοήθεια για να καταπραΰνουν τον πόνο, σε καμιά περίπτωση δε θα πρέπει να υποκαθιστούν την ψυχανάλυση. Θα ήταν σαν να αντιμετωπίζαμε ένα κάταγμα μόνο με αναλγητικά! Να μην παραβλέπουμε, επίσης, το γεγονός ότι ορισμένοι ασθενείς βρίσκουν σε μία τέτοια κατάσταση και επιπλέον οφέλη: ο περίγυρος ασχολείται μαζί τους, τους συμπονά, κτλ… Ασυνείδητα, κάποιες φορές επιθυμούν να μείνουν απαρηγόρητοι…

___________________________________________________________________

Συνέντευξη: Bernadette Costa-Prades

*που δέχεται ότι υπάρχει μόνο το καλό και το κακό, αποκλείοντας οτιδήποτε άλλο [Σ.τ.Μ]
___________________________________________________________________

Πηγή: www.psychologies.com

Μετάφραση – Επιμέλεια: Κυριακή Κάσση (Εκπαιδευτικός – Μεταφράστρια)