Ανάγκη για αγάπη με κάθε κόστος, αφοσίωση ή υποτίμηση… Η έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας δηλητηριάζει τη σχέση με τον σύντροφό μας, εξηγεί ο Jacques Salomé, ψυχοκοινωνιολόγος.
Αγάπη για τον εαυτό μας και ερωτική σχέση
Psychologies : Πώς εκδηλώνεται αυτή η έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας στις σχέσεις μας με τους άλλους και στις ερωτικές μας σχέσεις;
Jacques Salomé : Η έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας -δηλ. μιας αγάπης που περιέχει καλή προαίρεση και σεβασμό- έχει άμεσο αντίκτυπο στις σχέσεις μας με τους άλλους. Εκδηλώνεται μέσω μιας έλλειψης εμπιστοσύνης, μέσω αμφιβολιών και καχυποψίας, που θα προκαλέσουν ή θα συντηρήσουν είτε σχέσεις κτητικότητας είτε σχέσεις τύπου «διωκόμενος-διώκτης». Αν δε με αγαπάω, δε θα μπορέσω να αγαπήσω τον άλλο, αφού θα έχω μια μόνιμη ανάγκη και απαίτηση να αγαπιέμαι.
Αυτή η έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μου με κάνει είτε να έχω πάντα ένα «αίτημα-απαίτηση», είτε να εκφράζω μια απόρριψη, «επειδή ο άλλος δεν είναι ποτέ αρκετός». Και στις δύο περιπτώσεις, έχω μεγάλη δυσκολία να δώσω. Όταν δεν αγαπάω τον εαυτό μου, πιστεύω ότι δεν έχω τίποτα πολύτιμο ή αξιόλογο να προσφέρω, και όταν δίνω κάτι, έχω την αίσθηση ότι μένω απογυμνωμένος, ότι -λόγω μιας ασυνείδητης εξίσωσης που συντελείται- έχει αφαιρεθεί κάτι από τον εαυτό μου.
Έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μου = ερωτική αποτυχία;
Psychologies : Οι σχέσεις που έχουν ως υπόβαθρο την έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας είναι καταδικασμένες να αποτύχουν;
J. S. : Είναι κάτι που επιβεβαιώνεται συνεχώς. Σε αυτά τα μη ισορροπημένα ζευγάρια, αυτός που δεν αγαπάει τον εαυτό του καταλήγει πάντα να φθείρει και στη συνέχεια να καταστρέφει την εμπιστοσύνη που του δείχνει ο άλλος. Ο σύντροφος που παρέχει αγάπη θα αρχίσει, με τη σειρά του, να έχει αμφιβολίες, και τελικά θα κουραστεί να αποδεικνύει την αγάπη του χωρίς να προκαλεί καμία αμοιβαιότητα από την πλευρά του συντρόφου του. Αυτού του τύπου η σχέση είναι ένα τρελό παιχνίδι κατόπτρων, το οποίο βασίζεται σε μία «επικίνδυνη αποστολή», δηλ. το να προσπαθείς με πάθος να δώσεις στον άλλο κάτι που μόνο εκείνος μπορεί να παρέχει στον εαυτό του: αγάπη για τον εαυτό του.
Η έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας εκδηλώνεται κυρίως με την αναζήτηση συντρόφων που θα προσπαθήσουμε να τους κάνουμε να μας αγαπήσουν πάση θυσία. Αυτές οι επιλογές, οι οποίες τις περισσότερες φορές είναι ασυνείδητες, βασίζονται σε ένα είδος «σχεσιακής εξαπάτησης»: όλα συμβαίνουν σαν να λέει ο ένας στον άλλο: «Σε έχω τόσο πολύ ανάγκη, και όσο ανταποκρίνεσαι στην ανάγκη μου αυτή, είμαι δεμένος μαζί σου». Ο άλλος θα μπορούσε να απαντήσει: «Αισθάνομαι βαθιά μέσα μου ότι δε με αγαπάς, αλλά πιστεύω ότι χάρη στην αγάπη μου, θα με αγαπήσεις όπως και να ’χει μια μέρα». Θα πρέπει επίσης να προσθέσουμε ότι, στο πλαίσιο της ερωτικής σχέσης, η έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας προκαλεί πολύ συχνά ένα παιχνίδι αμοιβαίου αποκλεισμού. Εκείνος που δεν αγαπάει τον εαυτό του θα θέσει υπό αμφισβήτηση την αγάπη του άλλου: «Πώς μπορεί να αγαπάει κάποιον τόσο άχρηστο όσο εγώ; Είναι ακόμα πιο άχρηστος απ΄ όσο φανταζόμουν». Όλα αυτά συμβαίνουν σε ασυνείδητο επίπεδο, που όμως καταπιέζει τις προσωπικές μας σχέσεις.
Αυτή η έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας μπορεί επίσης να έχει μια μορφή αφοσίωσης, που εκδηλώνεται με μια ανάγκη να αγαπήσουμε «πάση θυσία». Αλλά αυτό το δώρο αγάπης δεν είναι παρά η μάσκα μιας τεράστιας ανάγκης να αγαπηθούμε, η οποία δε θα ικανοποιηθεί ποτέ. Μια ασθενής μου μου εκμυστηρεύτηκε ότι τα αδιάκοπα «σ’ αγαπώ» του συζύγου της την έκαναν να αισθάνεται άβολα, γιατί τα αισθανόταν σαν μια απειλητική απαίτηση, μια εστιασμένη βία, η οποία βρισκόταν σε αντίστιξη με ό,τι καλό και καθησυχαστικό μπορούσε να υπάρχει στη σχέση τους. Όταν τον χώρισε, έχασε σε δύο μήνες τα 20 κιλά που είχε ασυνείδητα συσσωρεύσει, προκειμένου να προστατευτεί απέναντι σε αυτά τα τρομοκρατικά «σ’ αγαπώ».
Και τι γίνεται με τη σεξουαλικότητα;
Psychologies : Τι αντίκτυπο μπορεί να έχει στη σεξουαλική μας ζωή αυτή η έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας;
J. S. : Η σεξουαλική ζωή είναι η συνάντηση όλων των τρόπων ανθρώπινης επικοινωνίας: των αισθημάτων, των συναισθημάτων, των επιθυμιών, του ασυνειδήτου και των αισθήσεων. Στη σεξουαλική συνεύρεση, η έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας θα οδηγήσει σε σχέσεις που εμπεριέχουν απαίτηση, βία, που μπορεί να φτάσει ακόμα και στη διαστροφή σαδιστικού τύπου. Αυτός που δεν τα πάει καλά με τον εαυτό του μπορεί να ανέχεται τα πάντα από τον άλλο και να αισθάνεται απλά σαν αντικείμενο επιθυμίας, και, παράλληλα, να μεταχειρίζεται τον άλλο σαν αντικείμενο της δικής του απόλαυσης. Σκέφτομαι ξανά εκείνη τη γυναίκα που, όπως η ίδια μου έλεγε, «επαναστάτησ[ε] μετά από 15 χρόνια κοινής ζωής». Αισθανόταν ότι όταν έκαναν έρωτα, ο σύντροφός της δεν το απολάμβανε ούτε και αφηνόταν, αλλά είχε μια τάση να επιβεβαιώνει κάθε φορά ότι εκείνη του ανήκε, ότι το σώμα της ήταν ιδιοκτησία του. Πολύ συχνά η έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας θα προσανατολίσει τη σεξουαλική μας ζωή σε πρακτικές κτητικότητας, κατανάλωσης, σφετερισμού, και αλλοτρίωσης του άλλου.
Η αγάπη του άλλου
«Αγαπάω τον εαυτό μου σημαίνει: ξέρω να φροντίζω τον άλλο…»
Psychologies : Η αγάπη του άλλου μπορεί να αναπληρώσει την έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας;
J. S. : Αυτή είναι, νομίζω, μια από τις πιο παράλογες επιθυμίες. Είναι απλά μια ουτοπία. Η αγάπη του άλλου μπορεί να δίνει την εντύπωση ότι αναπληρώνει αυτό το κενό μέσα μας -το ότι δηλ. δεν ξέρουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας-, καλύπτοντας το άγχος με ένα πολύ αμφίβολο πέπλο τρυφερότητας και ασφάλειας, αλλά πρόκειται για μια ψευδαίσθηση τόσο επικίνδυνη όσο και μάταιη. Όταν δεν αγαπάμε τον εαυτό μας, βρισκόμαστε σε κατάσταση αναμονής μιας άνευ όρων αγάπης, και αυτού του είδους το αίτημα μας κάνει αναπόφευκτα να θέτουμε αδιάκοπα σε δοκιμασία την αγάπη του άλλου. Αναγκάζουμε έτσι τον εαυτό μας να ζει μόνιμα με τον φόβο και την αβεβαιότητα για το αν μας αγαπάνε πραγματικά. Ένας άνδρας μου έλεγε ότι η σύντροφός του κακομεταχειριζόταν την αγάπη που της έδειχνε, φτάνοντας τη σχέση στα άκρα και θέτοντάς τη σε κίνδυνο. Θέτοντας σε δοκιμασία τα συναισθήματα του συντρόφου της, αυτή η νεαρή γυναίκα τού έθετε εμμέσως το εξής ερώτημα: «Θα συνεχίσεις να με αγαπάς ακόμα κι αν γίνω κακιά μαζί σου, ακόμα κι αν σε απατήσω, ακόμα κι αν δε θα μπορείς να μου έχεις εμπιστοσύνη;»
Η αγάπη που δεν εντάσσεται σε μια ποιοτική σχέση δε είναι ούτε δυναμωτική ούτε δομική. Θα σας δώσω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα. Υπήρξα αναμφισβήτητα ένα παιδί περιβεβλημένο με αγάπη. Η μητέρα με πρόσεχε σαν τα μάτια της. Παρ’ όλα αυτά, η σχέση που είχε μαζί μου και που βασιζόταν σε προσταγές, απαξιώσεις, εκβιασμούς ή απειλές, δε μου επέτρεψε να αναπτύξω εμπιστοσύνη, καλή προαίρεση και αγάπη απέναντι στον εαυτό μου. Έτσι, παρά την αγάπη της μητέρας μου, δε με αγαπούσα. Σε ηλικία 9 ετών, αρρώστησα. Χρειάστηκε να φύγω από το σπίτι και να μπω σε σανατόριο για 4 χρόνια. Εκεί συνάντησα μία νοσοκόμα που με έκανε να νιώσω, για πρώτη φορά στη ζωή μου, ότι είχα αξία, έτσι όπως ήμουν, ότι ήμουν αξιόλογος, και άρα αξιαγάπητος.
Άλλο παράδειγμα: στο πλαίσιο μια ψυχοθεραπείας, δεν είναι η αγάπη του ψυχοθεραπευτή -ακόμα και αν καθένας από τους ασθενείς πιστεύει ότι ο θεραπευτής του τον αγαπάει περισσότερο από τους υπόλοιπους- που θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας, αλλά η ποιότητα της σχέσης που προτείνει, μιας σχέσης βασισμένης στην καλή προαίρεση και την προσεκτική ακρόαση. Γι’ αυτόν τον λόγο δε θα κουραστώ ποτέ να επαναλαμβάνω ότι το πιο ωραίο δώρο που μπορούμε να κάνουμε σε ένα παιδί, δεν είναι τόσο το να το αγαπάμε, όσο το να του μάθουμε να αγαπάει τον εαυτό του.
Ο άλλος, εγώ και η σχέση
Psychologies : Ποια είναι η ιδιαιτερότητα μιας σχέσης στην οποία οι δύο σύντροφοι έχουν αναπτύξει επαρκώς την αγάπη για τον εαυτό τους, ώστε να είναι ανοιχτοί σε μία ερωτική συνάντηση και, στη συνέχεια, σε μία σχέση;
J. S. : Η δυνατότητα να δημιουργήσουν μαζί μια ζωντανή και δημιουργική σχέση, η οποία να ανοίγει τις πόρτες σε όλα τα ενδεχόμενα της αγάπης. Σε μία σχέση […] θυμίζω ότι υπάρχουν πάντα τρεις: ο άλλος, εγώ και η μεταξύ μας σχέση. Σε μια δυσλειτουργική σχέση, τις περισσότερες φορές, θέλουμε να διαχειριζόμαστε το «κομμάτι της σχέσης» που αναλογεί στον άλλο, ή περιμένουμε επίσης ο άλλος να διαχειριστεί το δικό μας «κομμάτι σχέσης». Σε μία σχέση όπου υπάρχει σεβασμός στις δυνατότητες του άλλου, ο κάθε σύντροφος είναι υπεύθυνος για το δικό του «κομμάτι σχέσης», και μπορεί να προσδιοριστεί και να τοποθετηθεί χωρίς να χρειάζεται να προσδιορίσει και να αποξενώσει τον άλλο.
Αυτή η υπεύθυνη τοποθέτηση είναι το αντίδοτο στην εξάρτηση, στην απογοήτευση και στην καταστροφική σύγκρουση. Μας δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης στη δημιουργικότητά μας, την ανεξαρτησία μας και την ελευθερία μας. Η αγάπη για τον εαυτό μας μας βοηθάει να πετύχουμε στη σχέση μας με τον άλλο ό,τι είναι δυνατό να επιτευχθεί. Και σε ό,τι αφορά εμάς τους ίδιους αλλά και σε ό,τι αφορά τον σύντροφό μας.
Πώς να συμφιλιωθούμε με τον εαυτό μας
Συχνά θεωρούμε ότι οι ανατολικές φιλοσοφίες περιφρονούν το «εγώ» και προσπαθούν να το ακυρώσουν, με σκοπό τη «βελτίωση». Κι όμως, ο βουδισμός κάνει λόγο για καλή προαίρεση […] ως μία σημαντική πρακτική.
Τι σημαίνει όμως «είμαι καλοπροαίρετος απέναντι στον εαυτό μου;» Η Αμερικανή μοναχή Pema Chödron απαντά: «Σημαίνει να αρχίσουμε να ενδιαφερόμαστε για εμάς τους ίδιους, να ερευνούμε και να είμαστε περίεργοι για τον ίδιο μας τον εαυτό». Για να πετύχουμε κάτι τέτοιο, το βασικό όχημα είναι ο διαλογισμός, αφού μας επιτρέπει να παρατηρούμε και στη συνέχεια να αποδεχόμαστε την παραμικρή σκέψη και το παραμικρό συναίσθημά μας.
Ο στόχος δεν είναι πια η ομφαλοσκόπηση, αλλά ένα άνοιγμα στη συμπόνια:
«Αν καταφέρετε να αποκτήσετε απέναντι στον εαυτό σας αυτού του είδους την εντιμότητα, την πραότητα και την καλοσύνη, και να παραμείνετε διαυγείς απέναντί του, αυτό το συναίσθημα καλής προαίρεσης μπορεί να επεκταθεί απρόσκοπτα και στους άλλους.»
Η συνέντευξη δόθηκε στις δημοσιογράφους
Flavia Accorsi και Danièle Luc
________________________________________________________________
Πηγή: www.psychologies.com
Μετάφραση – Επιμέλεια: Κυριακή Κάσση (Εκπαιδευτικός – Μεταφράστρια)
ΕΥΧΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ 2017!!!
Χ Ρ Ο Ν Ι Α Π Ο Λ Λ Α!!!
